هورمون محرک تیروئید TSH : Thyroid Stimulating Hormone

نام های دیگر آزمایش : Thyrotropin

 زمان انجام آزمایش :

1.غربالکری نوزادان در بدو تولد برای تشخیص کم کاری تیروئید  مادرزادی

2.تشخیص اختلال در عملکرد غده تیروئید  (کم کاری یا پرکاری)

3.نظارت بر روند درمان و میزان اثربخشی درمان در کم کاری یا پرکاری تیروئید 

4.بررسی علل نازایی در زنان

5.بررسی عملکرد غده ی هیپوفیز

* انجمن تیروئید  امریکا، انجام این تست را هر 5 سال یکبار به منظور شناسایی و تشخیص مشکلات احتمالی تیروئید  در افراد بالای 35 سال توصیه می کند.

*مصرف برخی از داروها در نتیجه تست تاثیر می گذارد  (مشورت با پزشک).

هدف از انجام آزمایش :

TSH توسط غده هیپوفیز تولید شده و توسط یک مکانیسم فید بکی تحت کنترل می باشد.این مکانیسم میزان تولید و ترشح هورمون های تیروئید  (T3 , T4) را در خون تنظیم می کند.

با کاهش سطح هورمون های تیروئید  در خون ، هورمون آزاد کننده ی تیروتروپین (TRH) موجب آزاد شدن هورمون TSH از غده هیپوفیز شده  و در نهایت TSH موجب تولید و ترشح هورمون های تیروئید  از غده ی تیروئید  خواهد شد.

بخش عمده ی هورمون های تیروئید  از نوع T4 است که به طور نسبی غیر فعال می باشد.T4 سپس در کبد و بافت های دیگر به T3 که نوع فعال هورمون تیروئید است ، تبدیل می شود.

اگر فعالیت هر 3 ارگان  هیپوتالاموس ، هیپوفیز و تیروئید  طبیعی باشد ، تولید و ترشح هورمون های تیروئید  به طور طبیعی و برحسب نیاز بدن انجام خواهد شد. در صورت وجود اختلال در عملکرد غده هیپوفیز ، در ترشح TSH اختلال ایجاد شد ه و مقدار آن ممکن است کاهش یا افزایش یابد.

افزایش بیش از حد طبیعی TSH منجر به افزایش تولید هورمون های T4 , T3  در غده تیروئید  می شود ؛ در اثر افزایش T3 و T4 معمولا علایم پرکاری تیروئید ظاهر خواهد شد.

کاهش TSH به حد پایین تر از مقدار طبیعی آن می تواند منجر به کاهش تولید T3 وT4 در تیروئید  شود؛ در صورت کاهش  T3 و T4 معمولا علایم کم کاری تیروئید ظاهر خواهد شد.

علاوه بر اختلال در عملکرد غده هیپوفیز ، وجود اختلال در عملکرد غده هیپوتالاموس نیز می تواند منجر به کم کاری یا پرکاری تیروئید شود.غده هیپوتالاموس به واسطه  تولید هورمون TRH  فعالیت غده تیروئید را تنظیم و کنترل می نماید.

افزایش یا کاهش در مقدار TRH می تواند موجب افزایش یا کاهش تولید TSH از هیپوفیز شود  که خود موجب کاهش یا افزایش تولید هورمون های تیروئید خواهد شد.

علل عمده ی افزایش TSH :

1.افزایش TSH معمولا نشاندهنده ی کم کاری غده تیروئید و عدم واکنش مناسب تیروئید به هورمون TSH است که می تواند به علت وجود یک بیماری مزمن یا حاد در غده ی تیروئید باشد.

2.افزایش TSH  در موارد نادری ممکن است نشان دهنده ی وجود اختلال در غده ی هیپوفیز باشد ؛ برای مثال وجود تومورهای تولید کننده ی TSH در هیپوفیز

3.افزایشTSH  می تواند نشاندهنده ی عدم کفایت درمان بیمارانی باشد که تیروئید آن ها برداشته شده و تحت درمان جایگزین با هورمون های تیروئید هستند.

علل عمده ی  کاهش TSH :

1.کاهش TSH معمولا نشاندهنده ی پرکاری تیروئید است.

2.مصرف بیش از حد هورمون های تیروئی در بیمارن تحت درمان برای کم کاری تیروئید یا بیمارانی که تیروئید آن ها برداشته شده است ؛ می تواند منر به افت سطح TSH شود.

3.در موارد نادری می تواند نشاندهنده ی وجود اختلال در غده ی هیپوفیز باشد.

 عوامل مداخله کننده در آزمایش:

1.مصرف بسیاری از داروها ازجمله آسپرین ، و هورمون های تیروئید (به عنوان درمان جایگزین) می تواند در فعالیت غده ی تیروئید  و نتایج آزمایشات تیروئید  تاثیر بگذارد.بنابراین بهتر است پیش از انجام آزمایش ، باید بیمار داروهایی را که مصرف می کند به اطلاع پزشک معالج برساند تا در صورت لزوم مصرف بعضی از داروها به طور موقت قطع گردد.

2.در بیماران تحت درمان با جایگزین هورمون تیروئید  ، در صورت تغییر در مقدار مصرف دارو برای اندازه گیری مجدد سطح TSH باید حداقل 2-1 ماه صبر کرد.

3.استرس شدید و بیماری های حاد می تواند در نتیجه ی آزمایش TSH تاثیر بگذارد.

4.سطح TSH  ممکن است در 3 ماهه  ی اول بارداری کمی کاهش یابد.

مطالب فوق برگرفته از کتاب تتا ، راهنمای حامع تفسیر تست های آزمایشگاهی  ترجمه : سعادتی و همکاران